Võ Karatedo: nguồn gốc, lịch sử phát triển ở ba miền Việt Nam?

Cuộc đời của đại úy Phan Văn Phúc có rất nhiều điều thú vị. Là anh cả của 4 anh em trong một gia đình tại tỉnh Miyagi (miền Bắc Nhật Bản), từ nhỏ cậu bé Choji Suzuki đã có tính cách khác người. Cậu không thích việc gây gỗ đánh nhau nhưng khi đã phải đánh nhau thì chỉ muốn đánh cho kỳ thắng cuộc, đã quyết làm việc gì thì khó ai ngăn cản.

Cậu đam mê nuôi chim, cá, trồng cây cảnh, bản tính thì hào phóng, ghét sự tù túng, đặc biệt rất thích theo học nhu đạo ở câu lạc bộ nhà trường. Đang tuổi ăn học nhưng cậu đã biết tự lập bằng việc tìm lên thủ đô Tokyo làm công cho một salon xe hơi. Từ một người làm công, Choji Suzuki dần dần học hỏi được thêm nhiều điều về kỷ thuật ô tô và cả việc kinh doanh xe hơi. Ngày làm, đêm về cậu không theo chúng bạn chơi bời mà dồn hết tâm sức vào việc đọc sách nghiên cứu về nhu đạo và Karate hoặc tham gia luyện tập ở các võ đường. Niềm đam mê và duyên kỳ ngộ đã đưa bước chân của Choji Suzuki đến với những đại sư của Takeno Uchi Ryu (Trúc Chi Nội Lưu - một hệ phái của Karate cổ có nguồn gốc từ Okinawa) đang mai danh ẩn tích ở một ngôi chùa tại vùng núi cao ngoại ô Nagasaki. Tương truyền, các đại sư trường phái Takeno Uchi Ryu chỉ truyền thụ cho các môn đồ thiền tông và rất giới hạn về số lượng, giới luật cũng cực kỳ khắt khe. Vị đại sư trực tiếp truyền thụ cho Choji Suzuki cũng chỉ nhận đúng 3 đệ tử.

Suốt một thời gian dài khi mới nhập môn, Choji Suzuki chỉ được bảo làm một việc duy nhất là từ sáng đến tối ngồi trước của chùa với một chén cơm, mỗi khi có con ruồi nào bay đến thì chụp. Tiến thêm một bước nữa là thay vì dùng tay chụp thì dùng đũa mà gắp cho bằng được những con ruồi đang bay qua. Người không đủ kiên nhẫn hẳn không thể qua nổi bước thử thách tưởng giản đơn mà cực kỳ khó khăn này. Đấy chính là cách để các đại sư trường phái Takeno Uchi vừa dạy cho các môn đồ thấm hiểu thế nào là NHẪN, vừa là bước rèn luyện đầu tiên để sau này có được những đòn shuto, atemi sấm sét và cực kỳ chính xác.

Mới 21 tuổi, chàng thanh niên Choji Suzuki đã có được võ công rất thâm hậu thì cũng là lúc phải gia nhập quân đội Thiên hoàng đi khắp nơi và cuối cùng là đến Việt Nam. Kết thúc Đệ nhị thế chiến, một số binh lính Nhật không về nước mà ở lại Việt Nam tình nguyện tham gia mặt trận Việt Minh, trong đó có anh lính Choji Suzuki. Thời bấy giờ, những người lính Nhật tham gia vào lực lượng Việt minh đều được mang một cái tên Việt, cái tên Phan Văn Phúc của Choji Suzuki được bắt đầu từ đó. Ở trong lực lượng Việt minh, ngoài công việc chuyên môn chàng sĩ quan trẻ Phan Văn Phúc còn tình nguyện dạy võ cận chiến cho bộ đội và tự vệ ở quân khu IV mãi cho đến lúc được điều chuyển vào xưởng sản xuất dụng cụ y tế ở Quảng Ngãi.

Sau khi kết duyên cùng cô Nguyễn Thị Minh Lệ và đưa nhau về Huế sinh sống, năm 1960 võ sư Choji Suzuki chính thức mở võ đường tại số 8 Võ Tánh (nay là 8 Nguyễn Chí Thanh - Huế) và lập ra hệ phái Suzucho Karate Do (Suzucho: ghép từ họ Suzuki và tên của Choji) còn có tên là Linh Trường Không Thủ Đạo.

Như vậy, mặc dù các nhà nghiên cứu về võ học vẫn còn nhiều tranh cãi về nguồn gốc của môn võ Karate có thật là khởi phát từ Nhật Bản hay từ Trung Quốc, nhưng riêng việc bộ môn này từ Nhật Bản du nhập vào Việt Nam thì chắc chắn bằng nhiều con đường, mỗi hệ phái lại du nhập vào một thời điểm khác nhau, nhưng việc chính thức có một võ đường dạy Karate thì hiện chưa thấy có tài liệu nào nói đã có một võ đường nào khác hoạt động trước võ đường số 8 Võ Tánh của Choji Suzuki.

Toàn bộ hệ thống triết học của hệ phái Suzucho Karate Do ẩn sâu trong 9 bài quyền được coi là đặc dị, gồm 6 bài YEN và 3 bài MAKI. Đứng đầu hệ phái là Chưởng môn, điều hành hệ phái là một ban chấp hành mà đứng đầu là Trưởng tràng, bên dưới Ban chấp hành là các phân đường của các tỉnh thành. Theo lời kể của các cao đồ như Trương Đình Hùng, Nguyễn Xuân Dũng, Nguyễn Văn Dũng, Trần Văn Thêm v.v… thì lúc bấy giờ việc xin vào thụ giáo ở võ đường 8 Võ Tánh không phải là chuyện dễ, bởi võ sư Choji Zuzuki chỉ chấp nhận truyền thụ cho những môn đồ trước hết phải có đạo đức tốt, không rượu chè, cờ bạc, việc dạy Lễ, Tâm luôn được coi trọng hàng đầu. Từ cái nôi võ đường số 8 Võ Tánh, chỉ sau 45 năm hệ phái đã có gần 40 phân đường ở các tỉnh thành từ Lạng Sơn đến Hà Nội, TPHCM, Côn Đảo v.v…, số môn sinh hiện đã lên con số hàng vạn, trong đó có những môn sinh đã trở thành huấn luyện viên xuất sắc của đội tuyển quốc gia như HLV Đoàn Đình Long, Lê Công, Lê Văn Thạnh; những môn sinh xuất sắc như Nguyễn Anh Tuấn, Trần Văn Thông, Phạm Hồng Hà, Vũ Kim Anh … đã mang vinh quang về cho quốc gia bằng những huy chương vàng, bạc từ đấu trường Sea Games và Asiad; những trí thức nổi danh như tiến sĩ Lê Hoài Trung, tiến sĩ Lê Đình Khánh, tiến sĩ Nguyễn Văn Hiệp … và cả nhà văn nhà báo tên tuổi như Nguyễn Ngọc Thạo, Lê Thanh Phong v.v… Rất nhiều môn sinh sau này có dịp định cư hoặc học tập ở nước ngoài đã mở được 6 phân đường chi nhánh ở Mỹ, Pháp, Đức, Anh, Hà Lan, Bỉ, Ý, Áo.

Năm 1978 Choji Zuzuki cùng vợ con quay về định cư ở Nhật Bản nhưng vẫn giữ cương vị chưởng môn của hệ phái Suzucho Karate Do. Ông mất năm 1995 tại quê nhà. Một năm sau đó, con trai trưởng nam của ông là Phan Văn Minh Đức (Tokuo Suzuki) đăng quang chưởng môn đời thứ 2 tại Nhật Bản. Năm 2005 người con gái lớn của võ sư Choji Suzuki đã quay về Huế thay mặt gia đình hiến tặng căn nhà số 8 Võ Tánh cho ngành thể dục thể thao Thừa Thiên – Huế.

Triết lý của 9 bài quyền đặc dị (gồm 6 bài YEN và 3 bài MAKI) được hiểu như sau:“YEN là đồng tiền, biểu tượng của sự giàu có, phong phú. Quá trình luyện tập Karate chính là một quá trình tự thăng hoa mình, un đúc cho mình một cái tâm tràn đầy như nước, một cái thần trong sáng như trăng, một ý chí sắt đá không gì lay chuyển được, một cái đức nhân ái công bằng và cao thượng; một tri thức thấu đáo mọi lẽ; một cốt cách ung dung trầm tĩnh, đĩnh đạc. Đó là quá trình đạt đến sự hòan mỹ. MAKI là cuộn, quyền, là quyền lực. Quá trình luyện tập Karate là quá trình un đúc cho mình sức mạnh, bản lĩnh, quyền năng để vượt thắng những tác động của thiên nhiên: gió mưa, nóng lạnh, bệnh tật; những cám dỗ của trần thế; sắc đẹp, tiền tài, danh vọng; và nỗi sợ hãi trước lẽ thành bại, được mất, sống chết của kiếp người. Đó là quá trình đạt tới cõi tự tại, tự giác

Từ cái nôi 8 Võ Tánh - Huế, các môn đồ của võ sư Suzuki đem Karate phát triển trên nhiều tỉnh thành phía Nam. Sau 1975, môn võ được phát triển ra nhiều tỉnh thành phía Bắc. Hiện nay, môn Karate do ông truyền thụ có hằng vạn thanh thiếu niên tham gia tập luyện. Nhiều môn đồ của ông trở thành huấn luyện viên giỏi, vận động viên xuất sắc của làng Karate và của đội tuyển Karate quốc gia như: Võ sư Đoàn Đình Long, Lê Công, Lê Văn Thạnh, Anh Tuấn, Hồng Hà, Văn Thông, Kiều Trang...