Thế nào là MUỐN ĐỘ NGƯỜI trong tham thiền phổ thuyết?

Người tham thiền chưa thuần thục, ngồi chưa quen chân, công phu còn chưa biết dụng, mà tự xưng là thiền sư, tự xưng là liễu thoát, tự nói là khai ngộ, cảm thấy chính mình đã minh liễu, có tâm muốn độ người.

Có người hỏi : “Ông nói ông đã minh liễu, tôi xin hỏi ông một câu : Một ngày ăn mấy chén cơm là ai ăn ?

Vị muốn độ người này con mắt trợn dọc, đỏ mặt thất sắc, nuốt nước miếng không biết đường trả lời. Nếu hỏi thêm nữa thì không có đất dung thân. Người ấy mới tự nghĩ : “Mình bị người ta hỏi một câu mà không thể mở miệng, may mà người ta không hỏi nữa. Chứ nếu hỏi nữa, chắc mình phải bỏ trốn”.

Tự nghĩ rằng : “Một ngày ăn mấy chén cơm còn không biết ăn cơm là ai ? thì mình há chẳng phải là kẻ đại phàm phu sao, mà dám nói độ chúng sanh. Thật là rất hổ thẹn. Phải mau mau đem cái tâm độ người buông bỏ, đem cái việc độ người liệng đi. Trước hết phải chuyên môn đem cái việc lớn của chính mình ra làm cho xong rồi mới tính đến chuyện độ người. Mới bị người ta hỏi làm không mở miệng được, bây giờ phải nghĩ từ chỗ nào hạ thủ, nghĩ phải đi đến chỗ nào tham thiền mới có thể làm xong một việc này.

Liền quảy gói hành trang đi vào Tòng Lâm, vừa vào sơn môn, bị chấp sự quát : Đồ sơ tham ! Lại quát : Thằng khốn nạn. Quát đến hồn phi phách tán, rất đáng sợ, thấy như thế nghĩ rằng không biết về sau ta còn phải gặp chuyện gì nữa mà hai chân run rẩy.

Nghĩ rằng : Thấy chấp sự quát : Thằng khốn nạn, quát : Đồ sơ tham, ở đây còn có cho ta mở miệng chăng ?

Trụ chẳng bao lâu, theo chúng thỉnh khai thị, thiện tri thức hỏi : “Từ đâu tới” Vừa muốn mở miệng liền bị đánh. Lại hỏi : Từ đâu đến. Đáp : Từ chùa tư đến. Lại hỏi : Là chân đi đến, hay là đầu đi đến. Lại không còn dám đáp. Chợt nhớ lại trước kia có người hỏi ta “Ăn cơm là người nào ?”. Ý tứ giống nhau. Rồi chịu đánh chịu mắng không chút từ nan. Một ngày nào đó bỗng liệng đi được cái kiến chấp sai lầm như chấp lầm chiếc giày là con rùa mà đâm ra hoảng sợ, từ đây được chút tin tức, liền khuyên mọi người : “Thiên hạ khổ làm sao ấy, cứ tự chôn vùi trong hầm tình ái, biết đến ngày nào mới được thoát gông xiềng của tình ái. Xin mời tất cả đến thiền tông cùng nhau tham thiền liễu thoát sanh tử, thì sung sướng lắm !

LAI QUẢ THIỀN SƯ

HT THÍCH DUY LỰC dịch